Tjeerd Dijkstra over zijn ontwikkelingswerk in Nepal
16 mei 2024, Groene Weide
Regen, Regen. Het lijkt de laatste maanden wel op een moesson, zoals in Nepal. De boeren worden al ongerust of ze op tijd kunnen zaaien en op tijd de aardappelen kunnen poten op hun veel te drassige land. Gelukkig. Het tij keert en de laatste weken is het weer omgeslagen naar hogere temperaturen met droog weer. Het land kan bewerkt worden met de zware machines. Dag en nacht ploeteren de agrariërs door. Wij, Probusleden, genieten van het zonnetje op het terras van de “groene weide” en bespreken, onder het genot van een borreltje het formatieproces (PVV, BBB, VVD en NSC) van de nieuw te vormen rechtse regering, die na maandenlange discussies tot een akkoord komen. De sigaar, uit de brillenkoker! van Ype, geeft hem en mij de zelfbeheersing (een “gezonde” roker is geen onruststoker) om de gevaarlijke, angstaanjagende tijd van oorlogen op zijn merites te benaderen. We worden naar binnen geroepen met de Nepalese vlag al scherp in beeld. Berend vertelt dat it libben RYK is door ervaringen en belevenissen (blij dat hij nu vaste grond onder zijn voeten had na het zeeavontuur) en gaat bijna uit zijn dak door het lied van Leen Jongewaard: “we zijn op de wereld om mekaar te helpen, nietwaar”. Hiermee introduceert hij Tjeerd Dijkstra, die als PUMmer in Nepal werkzaam is en voor ons de lezing gaat verzorgen.
De spreker, rentenier boer, 2 dochters, heeft de boerderij nagelaten aan zijn achterneef. Hij heeft nog wel de regie in handen, aangezien hij eigenaar blijft van de landerijen en ook nog de boekhouding verzorgd (controle?). Nu met tijd in overvloed en voorzien van de know how, las hij in “OOGST” een advertentie van PUM (vroeger: Programma Uitzending Managers; nu: PUM Netherlands senior experts). Deze internationale vrijwilligers organisatie, door Buitenlands Zaken geïnitieerd, werkt in 36 landen op het gebied van Landbouw, Horeca, Gezondheidszorg, vaak in verstedelijkte centra om ecologie, duurzaamheid, sociale rechten en de economie te bevorderen. Door het geven van praktische, kleinschalige hulp/adviezen om betrokken gemeenschappen te creëren en om leefbare omstandigheden, b.v. transport, openbare diensten in dialoog, de participatie en samenwerking (behoeftes) te doen ontwikkelen. Het is een holistische benadering. Ook de veerkracht verbeteren i.z.v. natuurrampen of sociale ontwrichting en om inclusieve groei te bevorderen w.b. gezondheidszorg, onderwijs en wonen. DOEN! besloot hij resoluut. De 3 wekelijkse missies volgden elkaar op naar Nepal, waar dan meerdere bedrijven worden bezocht. De bedoeling van PUM is, niet het sturen van geld, maar KENNIS en de reis, hotel eten etc. is voor rekening van BZ. De bedrijvigheid in Friesland is duidelijk anders dan in Nepal met zijn bergen, maar er is ook laagland. Met zijn veelal kleine boeren met 1 tot 5 koeien, maar ook modelboerderijen met 200 stuks vee. Oeralinda, het verzonnen verhaal van Piet Paaltjes dat de Friezen ooit afkomstig zouden zijn uit dat berggebied waar ze de hemel kunnen aaien, berust op drijfzand, maar de symboliek van de Friese en Nepalese vlaggen, die spreekt tot de verbeelding (zie uitleg bij foto’s). Nepal, 5 x Nederland, 30 miljoen GEREGISTREERDE INWONERS en met Kathmandu als hoofdstad, die steeds verder oprukt tot zelfs bijna in de stallen.
Hoe hangt de vlag in het land erbij voor een idealist uit Nederland. De brandende zon van 34 °C en hoge luchtvochtigheid (ongeschikt voor onze koeien, wel kruisingen met Holsteiners), de broodmagere koeien met niets te vreten (rijstestro), water is er over het algemeen genoeg (regenseizoen van maart tot september), mastitis problemen, ongedierte, het vlees niet eten van de heilige koeien en de stierkalveren, geen controles op vet, eiwit, celgetal (antibiotica), eten geen kaas maar alleen consumptiemelk, problemen met buurland India met een melkoverschot, hetgeen bij hen gedumpt wordt en de boeren 4 maanden geen melkgeld krijgen, dan maar melkpoeder produceren, etc. etc. In deze cultuur veranderingen aanbrengen, dat is een heel proces.
Alleen hoeft het niet naar Nederlandse maatstaven. In mijn jeugd kwam ik (Oege), als ik naar school liep (3,5 km) met 8 neven en nichten, 4 van ons eigen gezin en Jan van der Meulen, onze arbeider, met 9 kinderen. Nu gaan de kinderen per e-bike. Al lopend kwamen wij veel kleine boertjes tegen met 5 koeien, die met de hand gemolken werden. Zondervan, Elsma, Bouma, en Durk Plat. We kennen ze allemaal. Anno 2024 is het land opgeslokt door woningbouw en industrie. Meerdere malen per jaar gaat Tjeerd er naar toe, om met de leidinggevenden van de coöperaties en boeren (evt. met tolk) trainingen te geven, overleggen aan de hand van COW SIGNALS (wat zie ik, wat gebeurt er … en wat doe ik) met als gevolg aanpassingen zoals: -Het vele handwerk om grotere stenen, waar de koeien op zouden moeten liggen, te verplaatsen met kruiwagens. Daar is wel een shovel voor.
Trouwens is het wel mooi om een ander te ZIEN werken, maar voor € 2 p/d is ernaar kijken ook een bezigheid. De boer met zijn laptop is principieel tegen het werken met personeel. De minister van landbouw, met een aantal militairen, kwam een ½ uur langs om kennis te nemen van de GROTE, gesubsidieerde boer. Hij heeft wel ervaring met koeien, want hij bezit er zelf 2.
– Het lassen op BLOTE voeten van de stal of voerstek en de timmerman bouwen ter plaatse de stal op. Niet stilgestaan om een wachtruimte in te plannen voor de melkput of voor de zieke koeien, bij het melken geconstateerd, direct ,via een hekje deze dieren naar de ziekenboeg te dirigeren,
– De vloer van de nieuwe stal van 40×25 meter volstorten met de hand gemaakt beton. Dat zou weken duren en slecht van kwaliteit worden, dus op aanraden toch maar een betonauto langs laten komen. De gleuven in het nog natte cement worden in de lengterichting aangebracht i.p.v. overdwars tegen het uitglijden.
– Onderdelen voor melkmachines of tepelvoeringen (bacteriën), die niet te verkrijgen zijn en geïmporteerd moeten worden en waar dan rustig 3 maanden op gewacht wordt. Ook de elektriciteit die vaak uitvalt kan voor 30 koeien aan 30 mensen werk geven om ze met de hand te melken.
– 3 oogsten p/j: in het regenseizoen rijst, daarna mais wat al na 45 dagen geoogst kan worden, Engels raaigras en Nepi, wat men rustig laat doorgroeien tot 2,5 meter hoogte. Er zit dan geen voedingswaarde meer in.. Aanbeveling: vaker maaien! Klaver, een heel nuttig gewas, want het haalt N2 uit de lucht en brengt het in de grond. De gewoonte voorheen was om het dood te spuiten met pesticiden met als gevolg: geen wormen, arme grond,
– een liter melk bestaat uit 87% water, dat betekent dat een koe de hele dag eigenlijk door moet drinken om de norm te halen van 187 liter per dag. (zie grafiek; voor 20 lt melk is 50 lt water nodig). Het WARME water is niet smakelijk, ook vanwege het hoge ijzer gehalte.
– Veel wordt handmatig geoogst om dan met de fiets het door de coöperatie met een hakselaar te laten versnijden. Het product wordt vervolgens in plastic balen van 60 kg geperst.
– om de koeien toch een volwaardige maaltijd te geven, wordt rijstestro, met maïs en mosterdzaad tot krachtvoer vermengd. De prijs kan sterk variëren per koopman, die wel vertelt dat het aan alle kwaliteitseisen voldoet, maar de samenstelling blijft gissen. Mosterd, waar de olie uitgeperst is, is rijk aan eiwit. De cake werd voorheen door de dames gebruikt om hun haar te wassen!
– Niet alles is op maat: een sleufsilo van 6 meter breed, afdekken met plastic van 4 meter breed. Dus dan maar 2 lagen naast en op elkaar. Muizen varen er wel bij. Het opbrengstverlies kan wel 25 % zijn.
– Dat voorlichting ook tot onaangename verrassingen kan leiden, dat is het meten van de borstomvang van een koe om het gewicht te bepalen. De mannen, die goed opgelet hadden deden dat ook bij henzelf, maar ook bij de dames! Gevolg: Hilariteit in de zaal en iemand wist de ideale maten te noemen: 90-60-90,
– gescheiden door een kloof, heeft de Engelse regering ooit een hangbrug aangelegd tussen 2 bergketens. Er gelden wel voorrangsregels, zeker voor de muilezels.
– Veeartsen genieten verschillende opleidingen. De duur kan 13 of 18 maanden zijn, maar ook 5 jaar. Toch zijn ze allemaal gecertificeerd, maar de betaling verschilt. Voor de kortere studies geldt dat de beloning afhangt van de voorgeschreven medicijnen! Aanbeveling is om b.v. met 20 boeren 1 dierenarts uit cat. 3 voor 5 jaar in te huren voor een vast salaris.
– De heilige koeien geven ongeveer 5 lt melk per dag en mag je niet slachten. De buffel daarentegen geeft 1 lt p/d met 8 % vet, maar mag wel gedood worden voor het vlees, alhoewel de Hindoestanen, waartoe 80 % van de bevolking behoord, veelal vegetariër zijn. In het verlengde van deze problematiek is om gesekste sperma aan te bieden, om alleen koekalveren te krijgen. De koeien, na hun productieve leven en stierkalveren (weinig nut) worden losgelaten om ten prooi te vallen aan, ja aan wat…tot de dood erop volgt.
– De coöperatie (2000 leden is geen uitzondering) is er voor iedereen. Een boertje met 1 liter, die de melk in een melkflesje langs brengt op zijn fiets tot de grotere inbrengers worden gelijk behandeld. De Nepalezen zijn echte MELKDRINKERS. Joris Driepinter is uit Nederland verbannen. De zuivel is bij ons uit de gratie. Waarom?
– Catrinus merkt in het vragenrondje op, dat het een kwestie van lange adem is, maar dat de dankbaarheid van het volk ervan afstraalt. Iedereen heeft er te eten en voelt zich rijk.
– de bok wordt ondertussen geroosterd boven het vuur van gedroogde mest, opgediend in de vernieuwde Groene weide, w.b. het consumptiekaartje en de onderleggers op tafel, met de tekst van het Frysk folksliet. Even vertoefden wij in een ANDERE wereld en lieten ons meevoeren door het boeiende, verhelderende relaas van Tjeerd tijdens onze afsluitende picknick, naar goed gebruik aldaar.
Zelfs onze kleine gave, door onze voorzitter overhandigd, wordt via hem besteed aan de 3 SISTERS, welke organisatie trainingen geeft aan vrouwen uit de bergen in toerisme. Durk, verantwoordelijk voor de activiteiten, kan dit voor Probus alvast op de bucket lijst zetten. Tot besluit nog een waarschuwing. Niet allemaal tegelijk naar de Welkoop rennen om een meetlint voor thuisgebruik aan te schaffen , buiten de reguliere toepassingen wel te verstaan.
Verslag; Oege Hoekstra