Bedrijfsbezoek Groothandel Bergsma/FOOX

 Franeker, 25 jan. 2024

Cafés, kantines van  scholen en bedrijven, benzinestations, evenementen, schuurfeesten, merkes, festivals, allen moeten worden voorzien van de nodige verkoopartikelen voor de inwendige mens. Bier (ook in fusten), wijnen, frisdrank, koffie, koffiemachines (met nazorg), koek,  schoonmaakspullen, sigaretten en dat wordt allemaal gedistribueerd met vrachtwagens (geschikt voor rolcontainers), bestelbusjes vanuit de KONINKLIJKE groothandel Bergsma / Foox in Franeker, voorheen Makkum. De kiem van het consortium werd op 1 april 1912 gelegd door Ferdinand Bergsma, die het pand Wijde steeg 11-13 en de bijbehorende handelsactiviteiten overnam van Sjoerd Hilles Mulder. Het was een zgn. loopwinkel met bottelarij en tevens het adres van de groothandel in rookwaren en dranken. Een zakelijke bloeiperiode vormde de aanleg van de Afsluitdijk tussen 1927 en 1932. Bergsma leverde rookwaren, zuivelproducten en levensmiddelen per vrachtbootje aan alle werkketen en kantines op de werkeilanden Breezanddijk en Kornwerderzand. Een moeizame tijd van de jaren 60 volgde i.v.m. de concurrentie van nog 6 vergelijkbare groothandels in Friesland. Toch floreerde de horeca en het assortiment werd uitgebreid met snoepwaren (King-pepermunt, Stimorol-kauwgum, Mars-repen), goedkoop glaswerk, introductie van Red Bull (energy drank, sponsor Max Verstappen, nepper kost 9 euro en de echte 25 euro), Fryske servetten en suikerzakjes!. De opvolgers stonden klaar. Joep voor de boekhouding, Feike voor de vertegenwoordiging en Pim zette de automatenservice op. Het assortiment breidde zich uit, het verzorgingsgebied (o.a. de Noordoostpolder, de Waddeneilanden) werd groter, grotere klanten en overnames (o.a. Feddema Leeuwarden) volgden. Door al deze factoren werd een grotere, ruimere locatie gezocht, hetgeen werkelijkheid werd in 1980 toen de loodsen van het failliete bouwbedrijf Jongema aan de Oliemolen in Makkum  werden gekocht. In 2000 trad het bedrijf  toe tot de grossierskoepel FOOX  en had  125 personeelsleden in dienst met o.a. Henk-Jan Minnema en Ronald Hager.

Deze heren schreven een nieuw ondernemingsplan. Er werd een geautomatiseerd systeem opgezet voor de boekhouding en het voorraadbeheer. Al deze veranderingen brachten de broers Bergsma ertoe om het bedrijf te verkopen aan deze 2 nieuwkomers, die het nadien voortzetten in Franeker, waar ze de failliete meubelfabriek van Bijlsma overnamen. Deze locatie is de hoofdvestiging van nog andere vestigingen in Hoogeveen, Zevenhuizen, Venlo, maar ook van bedrijven als Breman en Best4office. Twee opmerkingen wil ik eraan toevoegen over de verhuizing van Makkum naar Franeker. Onze voorz. Hielke, destijds ook gemeenteraadslid vertelde dat, aangezien Bergsma weer ruimte tekort kwam, de gemeente Wûnseradiel land aangekocht had van de fam. Genee om daar de uitbreiding tot stand te brengen, maar dat mocht niet baten, ondanks ook tegenstand van de Makkumer bevolking i.v.m. de werkgelegenheid. Gelukkig werden wij bij het bezoek aan Franeker direct al begroet door werknemers (b.v. Hr. Elgersma, Jelle de Hoop) uit ons dorp, die nu nog met 100 andere Makkumers het bedrijf laten draaien. Het 2^de punt is de naam Bergsma/Foox. Als de naam Bergsma weggelaten wordt, dan vervalt direct het Koninklijke Kroontje. Foox (samentrekking van food en XL), die mag dat namelijk niet dragen!

Sinds de officiële opening op 7 dec. 2012 waar verschillende bobo’s het woord namen, geschenken uitwisselden, o.a. een getekend humoristisch groepsportret van Frans Faber over de directeuren Bergsma,  een lint doorknipten (Joep en Pim) was er gelegenheid om het bedrijf te bekijken. Dat deed Probus Bolsward ook. Door de hoge zwarte entree, in het midden van het langwerpige gebouw, kwamen we binnen in een DE (ook Koninklijk) decor. Diverse koffiemachines stonden uitnodigend tegen de achterwand te wachten om bediend te worden. De ruime keuzemogelijkheden b.v. cappuccino, koffie, koffie verkeerd,  voorzien van zoveel drukknoppen, dat wij door de keuzestress angstig werden om de verkeerde knop in te drukken. Durk, onze horecaman, maar geen afnemer bij de groothandel! zei; Druk maar wat, er komt wel iets uit. Bij de gevriesdroogde instant koffie hoefden wij niet lang te wachten, maar als eerst de bonen nog gemaald moeten worden, dan wordt ons geduld duidelijk op de proef gesteld. Ondertussen verwelkomde  de Koning der Koningen (op Kaatsgebied, 5x PC!) Johan OKKINGA, staande naast het portret van de Koning der Nederlanden Willem Alexander, ons met een inleiding, om vervolgens met ons het bedrijf te bezichtigen. Lopend door een gang met schilderijen van de moeder van de directeur Minnesma kwamen we bij de voorraden, opgesteld in hoge stellingen, met alle bekende, minder bekende en eigen merken (wel 25% goedkoper) tegen. In de bunker, een betonnen, afgesloten gedeelte voor tabak en sigaretten, die met de banderollen een hoge waarde vertegenwoordigen, dat heeft een grote aantrekkingskracht op de criminele wereld. Het wordt beveiligd door een “roker”, die binnen enkele seconden de ruimte vult (wel toepasselijk met roken). Het verleden heeft bewezen, door de wekelijkse diefstallen bij de Bergsma’s, dat het bittere noodzaak is. Met scanners in de hand worden de diverse artikelen verzameld op rolcontainers of met Bulls voertuigen voortgetrokken wagentjes, om dan via het vrachtwagenpark vervoerd te worden naar de afnemers (b.v. Rentex, scholen met z’n spiraalmachines voor broodjes, horeca). Ook de andere locaties van Foox worden vanuit het moederbedrijf in Franeker verzorgd. Aangezien Foox dichter bij de klant staat, sneller bezorgt en de know how heeft om niet alleen de plaatsing van koffiemachines (240 p/j) te verzorgen, maar ook het onderhoud, troeven ze toch een deel van DE af. Versproducten, zoals vis, vlees, aardappelen, groentes, fruit behoort niet tot hun core business, daarom wordt dat gegund aan groothandels zoals Hanos, Makro, Sligro. De voorraadbewaking is een must en de inkoop is daarop afgestemd. De normale opslag is 3 keer wat er in een week verkocht wordt, maar verder is het afhankelijk van het weer (volgen dagelijks de buienradar) en de seizoenen. De ijsvoorraad bijvoorbeeld  wordt in maart al opgebouwd en in juni al weer afgebouwd. Kerstpakketten hoef je ook niet met Pasen aan te bieden. Het Corona virus heeft het bedrijf tot nadenken aangezet en heeft o.a. geleid tot een besparing van 70.000 euro p/m door van 9 naar 2 inkopers te gaan,  met als gevolg dat het bedrijf beter draait en meer werkplezier gebracht heeft.

Voordat we in het café (door het personeel zelf ingericht) belanden, nog even wat stellingen (in een andere betekenis); -een koffiebeker zonder plastic bestaat niet, -zonder A-merk geen eigen merk, -een echte verkoper (Okkinga) krijgt buikpijn als hij een klant verliest (valt onder zwaar beroep?),  -de scholieren vragen naar de kortste weg naar de Jumbo i.v.m. het geringe aanbod in hun kantines (spilziek?). Aangeschoven aan de bar en stamtafel laten we onze dorst lessen door de vele verschillende bieren die uit de tapkranen stromen.

Sytze kreeg er geen genoeg van, maar had hardop gezegd, dat hij geen Bob is. Hielke spreekt nog wat lovende, bedankwoorden en wij gaan naar het DIELSHÛS. Betekent de naam dealen of delen van verhalen. Beiden gebeurt. Hendrik wachtte op een bevrijdend telefoontje, keek daarom steeds op zijn mobiel of hij wat “barre” kon voor zijn Hynder. Bij scholieren stampen, wij aten een melange van stamppotten, de leraren erin om hun mobieltjes niet in de klas mee te nemen, zodat ze zich aandachtig kunnen wijden aan de stof en de ander. De stof aan onderwerpen van caravana tot indoor paardensport hield  onze gemoederen danig bezig. Oh, Ik moet niet vergeten om Pim te bedanken voor zijn bijdrage w.b. de geschiedenis. Bij dezen.

Verslag; Oege Hoekstra